Muvazaa nedir, Çeşitleri Nelerdir?

Muvazaa nedir, Çeşitleri Nelerdir?

Kişinin üçüncü kişilerden mal saklaması ya da mal kaçırması işlemine muvazaa adı verilir. Taraflar asıl amaçlarını saklayarak gerçekten rızaları olmadığı bir sözleşmeyi üçüncü şahıslara karşı varmış gibi göstermek için anlaşmaya varmalarıdır. Söz konusu taraflar şeklen beyan ettikleri rızalarının bulunmadığında ve başka türlü olduğunda hemfikirdirler. Muvazaanın öğeleri, görünürdeki işlem, muvazaa anlaşması ve gizli işlemdir. Görünürdeki işlem, sırf üçüncü kişilere karşı kurulmuş olarak lanse edilen işlemi ifade eder. Muvazaa anlaşması, tarafların arasındaki durumun sırf üçüncü kişileri aldatma girişimi ile kurulduğuna dair anlaşmadır. Gizli işlem ise, taraflarca gerçekte kurulmak istenen işlemdir.

İçerdikleri öğelere göre muvazaa mutlak ve nisbi olarak ikiye ayrılıyor:

Mutlak Muvazaa, kişilerin aslında hiçbir işlem yapmadıkları halde, yalnız üçüncü kişilere karşı bir işlem yapmış gibi görünmek için işlem yapmaları haline denir. En yaygın örneği bir insanın hacizden kaçmak amacıyla mallarını başkalarına satmış ve devretmiş gibi göstermesi şeklinde karşımıza çıkıyor. Borçlu bir kişi icra takibinden çıkmak için bir malını arkadaşına satmış gibi işlem yapıyor.

Nisbi Muvazaa, kişilerin aralarında yaptıkları bir işlemi, kendi gerçek iradelerine uymayan ve sırf etrafı aldatma amacıyla yaptıkları başka bir işlem altına gizlemeleri şeklinde ifade ediliyor. Yani taraflar, gerçek iradelerine uygun olarak yaptıkları sözleşmeyi iradelerine uymayan görünüşteki bir sözleşme ile saklıyor. Örneğin, kişi bir arkadaşına altın saati gerçekte bağışladığı halde, eşi ile uyuşmazlık yaşamaktan kaçınmak için görünüşte satmış gibi göstermiştir. Buna sözleşmenin niteliğinde muvazaa denir. Genellikle tapu işlemlerindeki vergi ya da harç yükünü hafifletmek için taşınmaz satışında sıklıkla karşılaşılan taraflarca bedelin gerçek değerinden düşük gösterilmesi de, bedelde muvazaa olarak adlandırılan diğer bir örnektir. Ayrıca kişide muvazaa olarak adlandırılan, gerçekte sözleşmede taraf olan üçüncü bir kişinin gizlenmesi amacıyla diğer bir kişinin taraf olarak gösterilmesi hali de nisbî muvazaa örneklerindendir.

Lehtarların gerçek iradelerine uymayan mevcut işlem yani muvazaalı işlem, ister mutlak muvazaa, ister nisbi muvazaa dahilinde olsun, hükmen geçersizdir. Muvazaalı işlem  taraflar arasında hiçbir hukuki sonuç alacak borç meydana getirmez. Muvazaalı durumlar için ‘’irade prensibi’’ uygulanır.

Bu gibi muvazaa hallerinde,alacaklı kişi,muvazaa nedeni ile söz konusu işlemin iptali için dava açma,hukuki süreç başlatma hakkına sahiptirler.